środa, 29 kwietnia 2015

Jak powstało Cesarstwo Austro - Węgierskie?

Cesarstwo Austro - Węgierskie było jednym z najsilniejszych w ówczesnej Europie, na przestrzeni kilkunastu lat. Ale jak powstało? Dlaczego jest to połączenie Austrii i Węgier? Jak wyglądał podział aministracyjny? Kto rządził tym państwem? O tym się dowiemy.
Cesarstwo Austrii było silnym państwem zajmującym bardzo duże tereny południowej i wschodniej Europy, w tym nasz kraj, oraz wiele innych państw. Wysławione w artykule Węgry równierz znalazły się pod okupacją Państwa Hasburgów. Tak jak my w tamtym okresie - Węgrzy dążyli do odzyskania niepodległości, w czego konsekwencji w marcu 1848 roku wybuchło Powstanie Węgierskie. W pewnym okresie, powstańcy byli blisko obalenia rządów Cesarstwa na Węgrzech, zdezorientowana Austria utworzyła Rząd Węgierski, który w dzisiejszej Bratysławie (Ówczesnym Perszburgu) przeprowadził wiodące reformy. Władze zgodziły się na wszystko oprócz jedego punktu - odłączenia Węgier od Cesarstwa Austrii. Rozmowy toczyły się długo, aż w październiku 1849 roku, powstanie upadło. Węgry miały zostać "drugim" państwem w nowym imperium. Finalnie w 1867 roku, powstało Cesarstwo Austrii i Królestwa Węgier. 
Ciekawą sprawą jest podział administracyjny i funkcjonowanie tego imperium. Austriacka część Cesarstwa została podzielona na Kraje koronne, które nie były krajami związkowymi, ale pewne prawa takiego ustroju miały. Krajów koronnych było w Austrii 17, z czego na kraj Pobrzeże składały się trzy mniejsze kraje. Ponieważ ustrój Cesarstwa Austro - Węgierskiego był dualistyczny, nie zabrakło węgierskiej części rządów. Jednostką administracyjną tej części były Kraje Korony Świętego Stefana. Na nie składały się wszystkie anektowane przez Cesarstwo tereny. Czyli Chorwacja, Bośnia i inne.
Inna sprawa jest apropos rządzenia w tym państwie. Nie istniał jeden parlament dla obu części, obrady raz odbywały się w Wiedniu, a raz w Budapeszcie, tyle że obradowali posłowie z danego kraju... Co jeszcze? Cesarstwo posiadało dwie stolice... Ale to ze względu na wspomnianą wcześniej dualistyczną formą rządów w państwie. Głównym organem została Rada Państwa, która była połączeniem dwóch parlamentów z obu stolic. Ponieważ największe jednostki administracyjne państwa były czymś na kształt kraju związkowego, więc posiadało Sejm Krajowy, który wysyłał swoje delegacje do Rady.
Przez dość długi czas w państwie nic się nie zmieniało. Austria traciła swe ziemie na rzecz innych mocarstw, więc o rozszerzaniu terytorium w kierunku zachodnim zostało zamrożone. Było dużo konfliktów między dwoma stolicami krajów. Jednakże do początku XX wieku nic poważnego między nimi się nie wydażyło. Ale, przed końcem XIX wieku, pojawił się pomysł monarchii trialistycznej, miało to być połączenie austro-węgro-słowiańskie. Ciekawy pomysł? Tak, ale parlamenty go nie poparły, choć ludy słowiańskie (w tym Polska) liczyły na ustępstwa od władz.
Dochodzimy do zmierzchu... Pod koniec czerwca 1914 roku, dokonano zamachu na Arcyksięcia Franciszka Ferdynada i tak rozpoczęła się I Wojna Światowa. Na początku Monarchia radziła sobie dobrze na europejskich frontach, ale później sprowadzono ich "do pasa" i zaczęli tracić nowo zdobyte tereny.
Po 1918 roku, ustanowieniu Traktatu Wersalskiego i obarczeniu państw sojuszniczych Cesarstwa (i jego samego) wielkimi karami, imperium zaczęło się rozpadać. Stopniowo oddalone od stolic tereny zaczęły przyłączać się do nowych państw lub ogłaszając się autonomicznym państwem. Potem państwa odłączyły się od siebie. Zarówno jak w Austrii jak i na Węgrzech monarchie państwowe powstały na nowo, jednakże tron węgierski pozostał nieobsadzony, a do 1922 roku, Austria nie miała władcy. Ostatni "cesarz" Austrii Karol, próbował odzyskać tron w Bukareszcie, nie udało mu się.
Cesarstwo Austro - Węgierskie, przetrwało jako monarchia dualistyczna 51 lat, gdyby nie konflikty wewnętrzne i zamach z 1914 roku, państwo trwało by dłużej i obecny świat wyglądał by inaczej. Innymisłowy, historia złączenia tych państw jest fascynująca, a co dopiero wcześniejszego Cesarstwa Austrii, które przygotowało potęgę Austro-Węgier (chociaż tą potęgą było). Historia tego okresu jest fascynująca, więc już niedługo będzie tego więcej!

poniedziałek, 27 kwietnia 2015

Historia pewnej kolejki... - Podmiejska trasa Wiedeń - Bratysława

Czy ktoś o tym wiedział? Nie wiem nie ingeruję w to :) Jednakże jest to trasa która zadziwi każdego - między austriacką i słowacką stolicą. Nie jest to długa trasa, to ledwo 70 kilometrów. Ale dlaczego powstała i dlaczego? Tego się dowiemy!
Na początku XX wieku, Wiedeń - jak i całe Cesarstwo Austro-Węgierskie - przeżywało ogromny rozwój urbanistyczny i gospodarczy, a zapotrzebowanie na nowe tereny było ogromne. Jednakże problemem dla tych nowych terenów był brak sensownego połączenia komunikacyjnego, więc zabrano się do myślenia...  Powstawało dużo projektów, które miały połączyć Wiedeń z oddalonymi od 20 kilometrów nowymi przedmieściami - bo taki był plan. Ze względu na ówczesny podział Cesarstwa, kolejka (jeszcze nie wymyślona do projektu) przebiegała po stronie austriackiej jak i węgierskiej. Więc po austriackiej stronie zabrano się do pracy i w 1904 roku, utworzono spółkę która miała się zająć projektem i budową nowej trasy transportowej. Pięć lat później równierz Węgrzy utworzyli swoją spółkę. Po dwóch latach, planowań i negocjacji nad kontraktem, w końcu podpisano umowę i już na początku lata 1911 roku, rozpoczęto prace.
Pierwszy odcinek otwarto już w 1913 roku między południowymi przedmieściami Wiednia nad lewym brzegiem Dunaju, a małym miasteczkiem po drugiej stronie rzeki. Już w następnym roku z GroB* Enzerdorf przeprowadzono odcinek aż do nadgranicznego Kitsee, oddalonego ledwie 13 kilometrów od Bratysławy. 15 listopada tegoż roku, otwarto ostatni odcinek do nowej stacji Pozsony - położonej na przedmieściach Bratysławy. Chwilę przed wybuchem I Wojny Światowej, zaplanowano rozciągnięcie kolejki na troszkę większy obszar Wiednia. Jest to bardzo ciekawa kolej, ponieważ ma dużo ciekawych praw. Na przykład: w Wiedniu kursowała na prawach tramwaju, między miastami - kolejki podmiejskiej, a w Bratysławie jako tramwaj i nie powstałe jeszcze wtedy metro. Po ukończeniu trasy, nazwano kolejke Pressburger Bahn. 
Jednakże jak wspomniałem, kolejka była budowana na krótko przed wybuchem Wielkiej Wojny. Trasa była skracana ze względu na wydarzenia, wybuchały mosty kolejki, wiele części torowisk było zniszczonych. Po zakończeniu wojny, Cesarstwo zostało zniszczone i podzielone, oczywiście zarówno Austriacy jak i część Węgrów pragnęli powrotu do wielkiego imperium. Ale na przeszkodzie stanęła wojna domowa jaka wybuchła na Węgrzech w 1919 roku, dlatego trasa została jeszcze bardziej skrócona niż podczas europejskiego konfliktu. Po zakończeniu węgierskiej wojny, duża część miasta Kitsee znalazła się pod panowaniem Austrii, ale część również trafiła w granice czechosłowackie. Wtedy kolejka została podzielona na dwie nowe spółki pod dwoma innymi zarządcami. Na stacji tegoż miasta, kończyła kursować austriacka część koleji, następnie kontrola graniczna i pasażerowie przesiadali się do czeskiej części sieci transportowej.
W czasie II Wojny Światowej, linia kursowała na skróconych i różnych innych trasach. Spokojnie jeździła aż do 43' roku, natomiast w następnym roku, zasięg alianckich bombowców powiększył się diametralnie i trasa Wiedeń - Bratysława została wyłączana z ruchu, aż na początku 1945 roku zamknięto ją całkowicie.
Po wojnie, czechosłowacka strona kolejki została finalnie zamknięta, a po stronie demokratycznej Austrii przez dość długi czas od zakończenia konfliktu wporwadzono tam normalną kolej, a po jeszcze kilkunastu latach wprowadzono na tamte tory Wiedeńską Kolej Podmiejską (S - Bahn Wein). Na jednym odcinku nadal kursuje szybka kolej z południowych dzielnic Bratysławy do Wiednia.
Gdyby oba kraje i władze miast się dogadały to byłaby to świetnia kolejka, która stanowiła by dla urbanistów niezwykle smaczną wisienkę na najlepszym torcie. To piękny przykład jak szybko idzie nowoczesny przemysł oraz jak szybko zmienia się świat.



sobota, 25 kwietnia 2015

Święte Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego

Witajcie, w tym artykule opiszę wam państwo Ludwika Niemieckiego, które powstało w 843r. w związku z podzieleniem państwa franków na mocy traktatu w Verdun. (Jeśli nie wiesz na czym to polegało przeczytaj artykuł "Państwo Franków".) Po traktacie w Verdun, państwo Lotariusza (Lotara) rozpadło się i zostało podzielone między państwo zachodnie i wschodnie. Dziś zajmiemy się wschodem. Jak wiadomo (lub nie) w państwie franków panowała zasada Primogenitury. (znaczy to to że najstarszy syn władcy obejmuje tron po śmierci ojca). Po śmierci Ludwika IV Dziecię (911r.), który nie miał dziecka możnowładcy zarządzili "spotkanie", na którym mieli wybrać króla. Wybrali Konrada, który panował 7 lat ( do 918r.). W 919r. królem został Henryk I Ptasznik, który przyjął chrzest, podbił Czechy i Danię. Zniszczył plemiona Słowian połabskich, Po jego śmierci władzę przejął  jego syn Otton I, który zyskał przydomek Wielki iż: -Podporządkował sobie kościół.
-Zatrzymał ekspansję Węgrów, podczas bitwy na Lechowym Polu w 955r.
- Najważniejsze : W 962r. został koronowany na króla i cesarza nowo założonego Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego. 
Gdy umarł w 973r. jego syn Otton, przejął władzę w państwie. Jego głównym celem było zawarcie sojuszu z Cesarstwem Bizantyjskim ( Niedługo o nim artykuł !!!). Sojusz nie był oficjalny, ale Bizancjum nie zaatakowałoby Niemcy ponieważ Otton II, poślubił księżniczkę bizantyjską Teofano. W 983r. umarł Otton II, który miał syna Ottona III, ten jednak nie mógł rządzić cesarstwem gdyż był za młody. Władzę przejął po kilku latach w 993r. Celem Ottona było utworzenie Uniwersalnego Cesarstwa Rzymskiego, w którego skład miałyby wchodzić:
-Galia
-Niemcy
-Rzym
-Slawennia - Słowiańszczyzna
Otton III bardzo lubił państwo Bolesława Chrobrego - Polskę. W 1000r. pod pretekstem pielgrzymki do grobu św. Wojciecha, cesarz spotkał się z księciem Polskim. Witając Bolesława włożył mu na głowę diadem cesarski. Było to symboliczną koronacją. Otton wręczył mu także kopię włóczni św. Maurycego. Cesarz wybrał się tak naprawdę, aby przedstawić Bolesławowi wizję Uniwersalnego Cesarstwa Rzymskiego, Bolesław miał rządzić ( W imieniu Ottona) Słowiańszczyzną. Kiedy Otton opuszczał Polskę Bolesław wręczył mu relikwie św. Wojciecha. W 1002r. młody władca jechał, z pielgrzymką do grobu Karola Wielkiego, nie spodziewanie umarł. Po jego śmierci władcą został Henryk II, który zmienił zdanie o polakach i prowadził z nami 4 wojny, głownie o Miśnie, Morawy i Grody Czerwińskie. Wojny te odbywały się w latach :
1003-1005
1008-1013
1013-1015
1015-1018
Ostatecznie wojny te skończyły się podpisaniem Pokoju w Budziszynie (1018r.) Umocnieniem pokoju było poślubienie przez Bolesława Ody, księżniczki niemieckiej. Śmierć Henryka II (1024r.), zakończyła okres panowania dynastii Ludolfingów w Niemczech. Po śmierci monarchy książęta wybrali na króla Konrada II, który rozpoczął panowanie dynastii Salickiej w państwie Germańskim. Dynastia ta wyróżniała się tym że podporządkowała sobie kościół w Niemczech i toczyła spory z papieżem o inwestyturę. Po tejże "rodzinie" czas przyszedł na Lotara III, jedyny przedstawiciel dynastii Welfijskiej oraz na Konrada III i Fryderyka I Barbarossę z dynastii Hoheunstaufów. Największą dynastią w Niemczech była dynastia Habsburgów, która panowała do 1806r. 1806r. jest rokiem kiedy I Rzesza lub Święte Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego upada. II Rzesza istniała w latach 1871-1918r. zaś III Rzesza to państwo istniejące w latach 1933r. - 1945r. Konkludując I Rzesza to państwo, które nie bało się wielu rzeczy i dzięki swojej odwadze przetrwało ponad 800 lat.

środa, 22 kwietnia 2015

Historia Straży Miejskiej w Warszawie

Straż Miejska - teraz, każdemu kojarzy się z mandatami, marnowaniem pieniędzy i wieloma innymi nie przyjemnymi sprawami. Ten odłam służb publicznych jest w wielu miastach całej Polski, ale to ta warszawska jednostka była prekursorem w historii polskiej Straży Miejskiej.
Jak możemy się dowiedzieć - już w średniowieczu istniała formacja podbna do dzisiejszej straży miejskiej. W Warszawie, taka formacja oficjalnie istnieje od lat 90' XX wieku, jednakże już we wcześniejszych latach i wiekach, ta formacja istniała, tyle że nie oficjalnie.
Po odzskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku, w Warszawie utworzono Straż Obywatelską. Była to formacja nie podlegająca policji, a skłądająca się ze zwykłych obywateli - jak sama nazwa wskazjue. Cała formacja istniała do 1919 roku, kiedy połącznono Policję Komunalną i Straż Obywatelską w jeden organ policyjny. Podsumowywując ten paragraf, Straż Obywatelska, niewiele wniosła do naszej historii, ale utworzono system podziałów w tej instytucji, na którym bazowano się prawie 70 lat później. W czasach wczesnego PRL-u, taki odłam Milicji, czy też jakiś osobny organ sił bezpieczeństwa publicznego nie istniał. Jednak, był ochotniczy oddział Milicji Obywatelskiej zwany ORMO - Ochotnicza Rezerwa Milicji Obywatelskiej. Było to coś na kształt dzisiejszej jak i wcześniejszej straży, ale nie miało to zasadzniczego podobieństwa. Dopiero w 1984 roku władze ówczesnej Warszawy, powołały Miejską Służbę Porządkową. Było to coś podobnego do wcześniej wymienionego ORMO, jednak ta formacja działała tylko na terenie Warszawy i posiadała mundury, w przeciwieństwie do tej części milicji. W zasadzie, można było uznać tę formację za kompletnie nie podlegającą warszawskiej milicji, była ona odrębnym organem i tak pozostało do początku lat 90 -tych...
W 1990 roku, w ustawie "O policji" jest wzmianka o podrzędnej formacji wspomagającej tą część wymiaru sprawiedliwości. Jednak w tamtym czasie żadnie polskie miasto nie brało pod uwagi utworzenie takiego typu "pomocników". Prekursorem stała się stolica, ustanawiając 21 stycznia 1991 roku uchwałę "O ustroju miasta stołecznego Warszawy". Ustawa zobowiązywała prezydenta miasta, do utowrzenia Straży Miejskiej, oraz utworzenie jej statutu, regulaminu i praw im przysługującym. Po uchwaleniu tego projektu, przestała istnieć Miejska Służba Porządkowa, a zaczęła Straż Miejska, wszyscy członkowie "organizacji prekurskorki" zostali pierwszymi strażnikami miejskimi. 8 listopada 1991 roku, pierwsi członkowie Straży Miejskiej, złożyli na Placu Bankowym uroczystą przysięgę. Oficjalnie była to "Jednostka organizacyjna związku dzielnic i gmin Warszawy".
Jednakże nie była to scalona organizacja. W latach 1994 - 1998, na terenach warszawskich dzielnic powstawały Straże Gmin Warszawskich, które podlegały nie prezydentowi Warszawy, a samorządom poszczególnych dzielnic. Dzielnice które w tamtym czasie posiadały takie "bojówki" to: Białołęka, Śródmieście (Wtedy Centrum) oraz Targówek który najwięcej wniósł do tamtej wersji SM jak i do dzisiejszej. Otóż to, Straż Gmin Warszawskich z Targówka jako pierwsza wprowadziła "Patrole Mieszane" czyli wspołny patrol Policjanta i Strażnika. Dziś nazywa się taki rodzaj matrolu mianem "szkolnego" a to ze względu na to iż - pomimo iż taki patrol faktycznie istnieje -  taki zespół zajmował się sprawami dla nieletnich które zadziały się w placówce szkolnej. Potem z takiej możlwości skorzystała później szybko utworzona straż z Ursynowa. Potem straże - jak i ta jedna straż - dostały "Referat ds. osób nietrzeźwych" który dawał tym jednostkom możliwości aresztowania osób pod wpływem. Potem doszeł "Referat ds. nieletnich" który rozpoczął współpracę Straży z placówkami szkolnictwa - takie powiązanie istnieje do dziś. 29 Sierpnia 1997 roku, dokonano złączenia Straży Gmin Warszawskich i jednej Straży Miejskiej W-wy w jedną Straż Miejską Miasta Stołecznego Warszawy. Nazwa ta weszła wraz z nowym rokiem 1999, jak iż równierz w tym roku zlikiwdowano ostatnie jednostki SGM. Po osiągnięciach warszawskiej Straży, zaczęto je najpierw tworzyć w wielkich miastach jak Gdańsk, Kraków, Wrocław, a w kilka lat później w wielu innych miastach i miasteczkach.
Jak widać - historia warszawskiej straży miejskiej ma barwy, ale jest ich za mało aby była to jedna z najświetniejszych historii. Oczywiście, w czasach rozbiorów i ich końcówki w nieistniejącej stolicy Polski, były oddziały (nawet wojska!) które nazywały siebie "ochotniczymi" i przybierały miano właśnie czegoś rodzaju straży miejskiej. Jednakże, to ta krótka historia straży miejskiej w Warszawie przyniosła ogólno polską rewolucję służb bezpieczeństwa.

środa, 8 kwietnia 2015

Państwo franków

Po upadku cesarstwa zachodniorzymskiego w 476 r. na tereny byłego imperium zaczęli przybywać plemiona barbarzyńskie np. Ostrogoci, Wizygoci, Burgundowie ale największą rolę odegrało państwo Franków. Był to lud który już wcześniej zamieszkiwał tereny ówczesnej Galii. W 441r. królem w państwie franków został Meroweusz, zapoczątkował dynastię Merowowingów. W 496r. król Chlodwig przyjął chrzest w obrządku zachodnim, co postawiło jego państwo jako równe innym. W roku 511 po śmierci króla Chlodwiga nastąpił "rozłam" państwa. Utworzono funkcję MAJORDOMA- najwyższego urzędnika państwowego, który zarządzał armią. W roku 732 jeden z majordomów, z dynastii Karolingów pokonał arabów w bitwie pod Poitiers, była to bitwa która pomogła zatrzymać kalifów. Zasłużonym majordomem był Karol Młot. Miał on dwóch synów Pepina i Karlomana. Pepin był majordomem króla Chiledryka III, którego w 751r. obalił wraz ze swoim ojcem. Państwo frankijskie zostało podzielone na 2 części. Jedna była Pepina druga Karlomana, jednak ten zrzekł się swojego królestwa i oddał je bratu. Pepin Krótki/ Mały także miał dwóch synów Kolomana i Karola. Największą zasługą Pepina było pokonanie Longobardów i oddanie terenów ich państwa papieżowi w 755r. Po jego śmierci w 768r. królestwo znów zostało podzielone na dwie części. Każdy z braci dostał po połowie. Koloman szybko zmarł więc jedynym królem został KAROL I WIELKI. Znakomity mierzący 1,84 cm dowódca, który pokonał sasów, burgundów, germanów, arabów. W państwie franków panowała: ZASADA PRIMOGENITURY.Znaczy to to że najstarszy syn przejmuje władzę po ojcu. Także zachowywana była zasada VIVENTE REGE, która mówi o tym że następca zostaje królem przed smiercią poprzednika.W 800r. Karol Wielki został koronowany na Cesarza Wielkiego Cesarstwa Rzymskiego. W 814r. Karol zmarł, jednakże zawdzięczamy mu bardzo dużo. M.in. reforma szkolnictwa, wybudowanie katedry w Akwizgranie (Aachen). Czas przemian gospodarczo-intelektualnych w państwie franków nazywamy RENESANSEM KAROLIŃSKIM. Po śmierci Karola władzę w państwie przejął Ludwik Pobożny, który miał 3 synów. Kłócili się oni o to kto przejmie władzę po śmierci Ludwika w 840r. W 843r. w Verdun został podpisany traktat, na mocy którego państwo franków zostaje podzielone między trzech wnuków Karola. A więc:
-Zachodnią Część Państwo otrzymał -Karol Łysy
-Środkową Lotar I
-Wschodnią Ludwik Niemiecki.


Na tym możemy zakończyć nasze spotkanie z Frankami, w następnym artykule opiszę Państwo Ludwika I Niemieckiego, czyli Rzeszę.