Historia angielskiej dominacji kolonialnej #1

Brytyjskie imperium kolonialne jest największym na świecie pod względem liczby ludności jak i powierzchni całego terytorium. Ale żeby takie imperium powstało, potrzebne były solidne fundamenty, które miałyby wytrzymać prawie 500 następnych lat…

            Początki brytyjskiego imperium sięgają czasów na chwilę po odkryciu przez Krzysztofa Kolumba Nowego Świata. Wtedy to władca Anglii Henryk VII Tudor postanawia rozpocząć angielskie wyprawy mające na celu odkrycie nowych terytoriów. W tym celu, angielski król zatrudnia włoskiego żeglarza Giovanniego Caboto (potem zmienił nazwisko na John Cabot) aby poprowadził brytyjską flotyllę poszukiwawczą. Mimo wszystko, celem Cabota było odkrycie tak zwanej północnej drogi do Azji. Najprawdopodobniej drogą tą był północny basen Oceanu Atlantyckiego. Cabot wyrusza w nieznane około roku 1497, kieruje się na północ. Prawdopodobnie 40 kilometrów od wybrzeży Islandii skręca na zachód i kieruje się w stronę Ameryki Północnej. Po kilkumiesięcznej przeprawie przez Atlantyk, John Cabot dociera do wybrzeży Nowej Funlandii. Twierdzi, iż dopłynął do wybrzeży Azji, i rezygnuje z założenia kolonii.

            W następnych latach John Cabot przeprowadził kilka wypraw mających na celu ponownie dotrzeć do odkrytych wybrzeży. Plany wypraw krzyżuje śmierć Cabota w 1499 roku. Włoski żeglarz zostawił po sobie prowizoryczne mapy swojej wyprawy i dzienniki, dzięki którym w późniejszym czasie po odkryciach Amerigo Vespucciego, Anglicy mieli podstawy do roszczenia praw o tereny Nowej Funlandii.

            Ze względu na kolonialną dominację Portugalii i Hiszpanii, Anglicy odkładają kolonializm na drugi plan swoich działań. Powrót do kolonizacji następuje dopiero w drugiej połowie XVI wieku, kiedy Królestwo Anglii podejmuje starania o założenie swoich pierwszych kolonii w Ameryce. Królowa Elżbieta I rozpoczyna rozdawania Listów Kaperskich które uprawniają brytyjskich kapitanów do niszczenia hiszpańskich statków na Atlantyku i koło wybrzeży Afryki Zachodniej. Dodatkowo uprawniały dowódców do handlu niewolnikami. Pierwszymi brytyjskimi korsarzami którzy dostąpili tego zaszczytu byli Sir John Hawkins i Francis Drake, którzy Listy otrzymali w 1562 roku. Coraz większe liczby korsarzy były werbowane do służby pod brytyjskimi banderami, i obdarzane prawomocnymi Listami Kaperskimi. Rozkaz jaki otrzymywali od królowej był następujący: złamać monopol handlowy Hiszpanii i Portugalii. Nie przyniosło to korzyści Anglikom, ponieważ w 1585 roku wybuchła wojna hiszpańsko-angielska. W akcie desperacji królowa Elżbieta zgodziła się na atakowanie wszystkich statków z banderą Królestwa Hiszpanii. W tym samym czasie, wpływowi pisarze Richard Hakluyt i John Dee (który jako pierwszy użył terminu „imperium brytyjskie”) zaczęli przekonywać o konieczności powstania angielskiego imperium kolonialnego. Hiszpania posiadała wówczas kolonie w Ameryce, Portugalia forty i placówki handlowe od wybrzeży Brazylii i Afryki po Chiny, Francja natomiast zaczęła kolonizować dorzecze Rzeki Świętego Wawrzyńca w Kanadzie. Brytyjczycy fundamentów owego imperium nie stworzyli.

            Powraca temat wypraw Humpreya Gilberta. Pomijając fakt, iż zajmował się on handlem z państwami Indii Zachodnich i Chin, dążył do założenia brytyjskich kolonii w Ameryce Północnej i swoje następne wyprawy kierował właśnie tam. Pierwszą wyprawę kolonizacyjną zaaranżował w 1583. Jej celem były tereny dzisiejszego stanu Rhode Island. Dotarł na Nową Fundlandię i ogłosił akt aneksji do królestwa Anglii. Gilbert zaginął w czasie powrotnej podróży do Anglii. Dzieło kontynuował jego przyrodni brat Walter Raleigh. W 1584 jeden statek kierowany przez niego dotarł do wybrzeży Karoliny Północnej, gdzie na wyspie Roanoke utworzono zalążek kolonii. W 1587 przybyło do niej kolejnych 117 mężczyzn i kobiet z gubernatorem Johnem White. Początki kolonii były zachęcające. Raleigh w udał się do Anglii w poszukiwaniu dalszego wsparcia i kolejnych ochotników. Wojna z Hiszpanią zatrzymała go w Europie dłużej niż planował, gdy w końcu powrócił do kolonii w 1590 został ją opuszczoną i splądrowaną. Nigdy nie odnaleziono śladów jej mieszkańców, między innymi najbliższej rodziny Raleigh'a. Najprawdopodobniej kolonia została zniszczona, a jej mieszkańcy wymordowani przez Indian, lub - najprawdopodobniej - przez Hiszpanów.

            W 1607 roku Anglicy założyli Jamestown, ulokowane w dzisiejszym stanie Wirginia. Stamtąd świeżo założona Kompania Wirgińska rozpoczęła swą działalność. Częściowo finansowała ona działalność kolonistów korony brytyjskiej i stanowiła zaplecze militarne brytyjskich oddziałów kolonialnych. W międzyczasie oddziały kompanii kolonizowały Bermudy i Karaiby, które stały się stałą częścią Imperium Brytyjskiego. Dzięki sukcesom kompanii w obszarach Ameryki Środkowej, według króla Jakuba VI stała się bezużyteczna na terenach Ameryki Północnej, niedługo po swojej decyzji zmarł a jego stanowisko podtrzymał syn – Karol I, który oficjalnie rozwiązał kompanię. Zadanie kolonizacji otrzymała nowo utworzona Somers Isles Company, która działała na obszarach Karaibów, natomiast Wirginia stała się częścią Królestwa Anglii i Szkocji, a Jamestown oficjalną kolonią.

            Ze względu na masowy zjazd Brytyjczyków do Ameryki zaczęła tworzyć się segregacja religijna. Wielu Anglików i Szkotów uciekało z Wysp Brytyjskich do Ameryki w nadziei, że na nowych ziemiach prześladowania religijne ustaną. Tak się nie stało, poszczególne miasta kolonii brytyjskich stały się skupiskami odpowiednio Katolików (Maryland) i Protestantów (Connecticut). W niewielu koloniach panowała stuprocentowa tolerancja religijna, gdzie wszelkie podziały znikały.